Номи нек кори нек

Нек, хуб, нағз, хуш рамзи амалу кирдори писандидаи одамон буда, муқобили бад аст. Ҳар амале, ки бо диди нек анҷом пазирад, подошаш низ хуш мегардад. Некӣ аз шумори он хасоили ҳамидаи инсонист, ки тӯли таърих дар рафтору кирдори одамон зоҳир гашта, то имрӯз мисли як амали хайр мақоми шоиста дорад.
Инсонҳои шарифу некбин маҳз ба василаи некӣ номи худро ба гузаштаи олам ворид кардаанд. Барои иҷрои ин амали савоб ҷоннисорӣ ва аз худ гузаштанҳо лозим меояд. Новобаста ба он, ки амали хуб мукофот мегирад ё на, мо бояд ба иҷрои корҳои шоиста иқдом намоем.
Дар ин бора Саъдии Шерозӣ гуфтааст:

Нек бошӣ бадат гӯяд халқ,
Беҳ, ки бад бошию некат донанд.

Ҳар кӣ дар олам пайваста бо некӣ кӯшид, умри абад ёфт. Накӯкории азли сахо, ҷонбозиҳои қаҳрамонон, шабзиндадории орифону шоирон ҳамчун нишони амали нек то замони мо расидааст. Баръакс, пастҳимматону бадкорон, маккорону бахилон ҳамчун образи манфӣ мазаммат гардида, мавриди танқид қарор мегиранд.
Аммо корномаҳои қаҳрамононаи фарзандони асили миллат, мисли Шерак, Темурмалик, Муқаннаъ, Деваштич имрӯз ҳамчун дарси маҳорату ҷасорат ба насли наврас омӯзонида мешавад. Албатта, некӣ бояд чун амали гуворо бетамаъ бошад. Дар сурати боисрор мукофот ҷустан амали кас нек ҳисобида намешавад. Некии ҳақиқиро мукофот худ истиқбол мегирад. Як нишони асосии некӣ дасткушодиву ҳимматбаландист. Касе бо некӣ ҳамсозӣ дорад, ҳамеша саодатманд ва дар амон аст. Носири Хисрав гуфтааст:

Ҳамеша некхоҳи мардумон бош,
Ба неки кӯш в-он гаҷ дар амон бош!

Ё ки:

Некӣ кунӣ, ба ҷои ту некӣ кунанд боз,
В-ар бад кунӣ, ба ҷои ту аз бад бадтар кунанд.

Пайдост, ки дар олам касе ҷовид нест. Инсон вуҷуди миранда аст. Аммо кори неку амали хуш ҷовидонист. Лоиқ гуфтааст:

Дунёи савдо бигзарад,
Андӯҳи дилҳо бигзарад.
Ҳам навбати мо бигзарад,
Аммо ба зери осмон.
Ҳамчун замини бекарон,
Некӣ бимонад ҷовидон…

Мусаллам аст, ки некӣ новобаста ба тағир ёфтани сохтори зиндагӣ, тарзи давлатдорӣ, паси сар гаштани қарнҳо ба сифати ахтари тобноки осмони тамаддун боқӣ хоҳад монд. Аз ин рӯ, ҳамаи моро зарур аст, ки дар ҳама ҳолат некӣ карданро фаромӯш насозем.
Доруи намурдан амали хайру савоб буда, давоми умри инсон ба ҳисоб меравад.
Пас, накӯкориву некандешӣ вазифаи муқаддаси ҳар сокини сайёра мебошад.
Нушервони одил аз вазири худ мепурсад: -Тавонгар кист?
Бузургмеҳр ҷавоб медиҳад: -Он кӣ бо ҳама некӣ кардан мехоҳад.
Нушервон боз мепурсад: -Бадтарин кас кист?
-Бадтарин кас онест, ки бадхоҳи одамон асту ба онон бадӣ мекунад – мегӯяд, Бузургмеҳр.
Аз ин гуфтаҳо бармеояд, ки инсони нек бояд дар ҳамаи давру замон аз худ амали неке ба ёдгор гузорад, то пас аз марг ӯро ба некӣ ёд кунанд. Нек будан амали нек аст. На ҳамаи одамон дар зиндагӣ кори хайре мекунанду ҳамчун шахси некӯсиришт шинохта мешаванд.
Шахси неку хайрандеш ҳамеша бообрӯ, соҳибхирад, некном ва маркази диққати ҳамагон аст. Накӯкорон ҳамеша бо мадади Офаридгори бузург дар раҳматанд. Беҳуда нагуфтаанд:

Ҳар кӣ ӯро хайр одат мешавад,
Бегумон молаш зиёдат мешавад.

Накӯкорӣ, яке аз хислатҳои бузурги инсонист. Шахси некӯсиришт аз рӯзе, ки худро мешиносад, дар байни ёру рафиқон ва наздикону пайвандонаш фарқ карда меистад. Асоси некиву накӯкорӣ ва ростқавливу поквиҷдонӣ дар тарбияи оилавӣ ва муҳити иҳотакарда сурат мегирад. Волидонанд асос, ки тифлони худро дар рӯҳияи одаму одамдӯстӣ ва некиву ростқавлӣ ҳидоят менамоянд.
Равшан ва аниқ, аст, ки бунёди китоби қадимаи тоҷикон “Авесто”-ро рафтори нек, гуфтори нек ва пиндори нек ташкил мекунад. Оре, рафтору гуфтору пиндори нек асоси хислатҳои наҷиби инсонианд, ки чун гармии офтоби рахшон ба дилҳо гармию ҳарорат, ба чашмон нуру рӯшноӣ, ба ҳаёт ранҷу таровати дилчаспу хушӣ мебахшанд.
Бузургмарде дар ин бора чунин изҳори андеша кардааст, ки сабақи зиндагист: “Накӯкорӣ рисолати ҳар инсон аст. Инсоне, ки рисолаташро ба ҷо оварда наметавонад, дар қатори ҳайвон аст”.
Накӯкорон ҳамеша дар раҳмати Яздони пок қарор доранд. Валек бадону бадсириштон байни ҷомеаву мардумони он обрӯю эътиборе надоранд. Барои он, ки сазовори номи неку рафтори шоиста гардем, бояд пайваста бикӯшем, ки накӯкору мададрасон бошем. Зеро ҳар як инсони асил дар зиндагӣ меъмори хеш бояд бошад. Бо бадон муносибати дустӣ пайдо накунад. Пайваста кори некеро анҷом диҳад, то сазовори номи нек гардад. Чунончӣ устод Рӯдакӣ гуфтаанд:

Ин ҷаҳонро нигар бо чашми хирад,
Не бад-он чашм к-андар ӯ нигарӣ.
Ҳамчу дарёст в-аз накӯкорӣ,
Киштие соз, то бад-он гузарӣ.

Ҳар як инсон маҳз тавассути як амали неки ба анҷомрасондааш шӯҳратёр мегардад. Зеро аз анҷоми ягон амали зишт касе ба ҷое нарасидааст.
Аз хуб боғ, аз бадон доғ мегӯянд. Ҳеҷ як носазое ба дилҳо роҳ наёфтааст, зеро ӯ зишт аст, носазост, ки ҳамаи носазоиҳо норавоянд. Некон дили озод аз фикрҳои пок доранд ва ҳамеша паи анҷоми амали хайранд.

Дар чашми покбин набувад расми имтиёз,
Дар офтоб сояи шоҳу гадо якест.

Дунё саросар пур аз шодиву хурсандӣ ва ғаму дардҳост. Инсон, ки ҳамчун як мавҷуди бузурги олам арзи ҳастӣ мекунад, чун офтобест, ки лаҳзае ҷилои равшанию нур медиҳаду лаҳзае ба ғуруб меравад. Чун оташест, ки даме бо сӯхтану сохтанҳояш ҷаҳонро пурнуру сипас ба хокистар мубаддал мегардонад. Агар инсон хоҳад, бо қувваю мафкураи бузургаш сангро ёқут ва лаълро гавҳар мегардонад, вале агар хоҳад, зиндагиро тамом мебахшад.
Ин аст, ки инсонҳо метавонанд зишту бадкор ва неку накӯкор ба воя расанд. Хуш он рӯзест, ки дар хонаи накӯёну накӯкорон тифле ба дунё меояду сафи ононро меафзояд, зеро некон табиатан ҳамаи хислатро соҳиб буда, ба дунёи равшан меоянд. Мақсад аз зиндагӣ кардану имон оварданашон ба Худои мутаол ва эҳтирому накӯкориашон ба бандагон нек будану нек мондани хотироту шаъну шарафи инсониашон аст. Шояд ононро шиор ин аст:

Ба гетӣ намонад ба ҷуз номи нек,
Ҳар он кас, ки хоҳад саранҷоми нек.

Хуллас, инсон танҳо тавассути некиву накӯкорӣ, саховатмандиву мардонагӣ метавонад сазовори номи неку рӯзгори осоишта бигардад.

Зи некон ҳар нафас некӣ бимонад,
Касе к-ӯ нек зист, арзе ситонад.

 Рамазон Мирзоев шахси бунёдкору созанда, рафиқи ғамхор, меҳандӯс­ти асил ва роҳбари поквиҷдону масъулиятшинос мебошад. Бемуҳобот,  мавсуф  зотан «дили пурганҷ» дорад ва мунтазам аз ин «ганҷина» ба атрофиён «дурдона» ва «гавҳар» эҳдо мегардад. Зиндагиномаи қаҳрамони матлаб хеле рангин, пуртазод ва ибратомӯз ва далели он аст, ки сарфи назар аз нотавонбинии баъзе кӯрдилон, ҳатман дар ҷомеа мавқеъ ва манзалати баландро соҳиб мегардад. Депутати Шӯрои Олии ИҶШС ва вакили Шӯрои Олии Ҷумҳури Тоҷикистон даъвати ёздаҳум интихоб шуданаш далели ин гуфта аст. Шоҳидон нақл мекунанд, ки дар даврони намояндаи мардум дар мақоми олии намояндагӣ ва қонунгузор будан аз вакилони фаъол маҳсуб шуда, баҳри бартарафсозии мушкилот саҳми бориз дошт.

Номбурда замонеро, ки чорсола буд ва онҳоро аз Хоҷаи Нури деҳоти  «Сарсибулоқ»-и ноҳияи Муъминобод ба Тугараки ноҳияи Восеъ оварданд,  хуб дар ёд дорад. Дар Тугарак, мактаби миёнаи ба номи Куйбишевро хатм кард ва ба факултети гидромелиоратсияи Донишгоҳи кишоварзии Тоҷикистон дохил шуд. Дар вазифаҳои гуногун – саркоргари (прораб)-и Раёсати сохтмонии №12-и трести «Душанбеводстрой»  ва мудири шуъбаи кор ва музди меҳнати ПМК №16-и шаҳри Кӯлоб, мудири минтақавии ПМК №16, сармуҳандис, сардори ПМК  №17-и ноҳияи Фархор,  муҳандиси калон ва сармушовир дар «Главзарубежводстрой»-и назди Вазорати хоҷагии оби ИҶШС, сармуҳандиси трести «Тоҷикремстрой»,  муовини трес­ти идоракунии «Кулобводстрой» оид ба туннели Данғара, муовини вазири сохтмони деҳот, шунавандаи Академияи илмҳои ҷамъиятӣ дар назди  Кумитаи Марказии Ҳизби коммунистии ИҶШС — шаҳри Москва, котиби якуми Комитети партиявии ноҳияи Данғара, намояндаи мардум дар Шӯрои Олии Тоҷикистон, даъвати ёздаҳум, мудири шуъбаи сиёсати кишоварзӣ ва бозсозии деҳоти Кумитаи марказии ҳизби коммунистии Тоҷикистон, сармутахассиси Дастгоҳи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, мудири корҳои Девони вазирони Ҷумҳурии Тоҷикистон, сафири  фавқулода ва мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Федератсияи Россия,  сафири фавқулода ва мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Исломии Эрон ва директори Мудирияти минтақаи зериобшавандаи НБО-и «Роғун» фаъолият намудааст.

Марди кордидаву кордон, дар ҳар идорае, ки кор кардааст, назар ба гуфтаи ҳамкорон, бо тобеъон ҳамчун  бародар, дӯст муносибат намудааст. Аз сохтмони  нақби таърихии Данғара, шодоб намудани дашти лабташнаи Данғара, фатҳи қуллаҳои баланд дар иқтисоду иҷтимоиёт, даврони наҳси ҷанги шаҳрвандӣ, талошҳои хастагинопазир барои бозгардонидани муҳоҷирон ва мусоидат дар амри ҳамоҳангиҳои лозим бо тарафҳои даргир ва билохира, имзои Созишномаи умумии истиқрор сулҳ ва ризояти миллӣ  дар Тоҷикис­тон ва дастовардҳои ҳукумати феълӣ хотироти ҷолиб дорад, ки зимни ба ёд оварданашон гоҳ аз шиддати аламу дард мегиряду гоҳе дар лабаш табассум гул мекунад.

Онҳое, ки номбурдаро солиёни зиёд мешиносанд ва якҷо фаъолият доштанду доранд, муътақиданд, ки ба арзишҳои дӯстӣ, давлатӣ ва миллӣ соф­дилона арҷ мегузорад ва ба ҳеҷ ваҷҳ дар қиболи давлату миллат ва дӯстони хеш амали нораворо ҷоиз  намебинад. Ба маънои томаш тамоми хислатҳои накуи инсонӣ дар ниҳоди Рамазон Мирзоев хеле бамаврид тавъам афтодаанд.

Ин буд шаммае аз фаъолият ва рӯзгори ибратомӯзи як ватандӯсти асил, ки дар роҳи интихобнамудааш собитқадам аст. Ба ин накумарди некукирдор ва нексиришт барору комёбӣ таманно менамоем.

Шариф СОЛЕҲ, «Садои мардум»

#Ин гуфтањо ба кї таалуќ дорад? «Гарбиёнро зиракї сози њаёт, Шарќиёнро ишќ рози коинот»:

+ Муњаммад Иќбол;

– Муњаммад Афѓонї;

– Лоиќ;

– Саъдї.

#Ин гуфтањо ба кї тааллуќ доранд?

«Акнун бозори љањонї дар њаќиќат њам вуљуд дорад. Бо ворид шудани Калифорния ва Япония ба бозори љањонї, љањонишавї ба вуќўъ омад».

-Ф.Энгелс

+К.Маркс

– Д.Юм

-Ф. Нитсше

#Истилоњи маданият дар куљо пайдо шудааст?

-дар Чин;

– дар Рим;

– дар Юнон;

+дар Арабистон.

#Истилоњи маданиятро маънидод кунед.

-калимаи тољикї, маънои шањрнишинї;

– калимаи юнонї, маънои маълумотнок;

– калимаи лотинї, маънои боадаб;

+калимаи арабї, маънои њаёти шањрї, шањрнишинї.

#Истилоњи фарњангро маънидод кунед.

-калимаи араби, маънояш кор кардан;

+ калимамаи форсї, маънояш комёбињои давраи пешро овардан;

– калимаи лотинї, маънояш одобу рафтор;

-калимаи юнонї, маънояш зебої.

#Кадоми ин арзишњои маънавї асоси таълимоти зардуштиро ташкил мекунад?

-номи нек, кори нек;

-сухани хуб, фикри хуб;

– рафтори нек, амали нек;

+ пиндори нек, гуфтори нек, кирдори нек.

#Ќонуниятњои рушди фарњанг кадомњоянд?

+Ќонуни инкишоф ва таназзул;

– Қонуни томияти таърихии фарҳанг;

– Қонуни ирсияти таърихй дар рушди фарҳанг;

– Ќонуни ягонаги ва муборизаи ба њам зидњо.

#Љомеаи љањонї чї маъно дорад?

-Тамоми мардуми Замин бо њам дўсту бародар мебошанд.

+Тамоми мардуми рўйи Замин шањрванди љомеаи ягонаи љањонї мебошанд.

-Тамоми мардуми дунё дорои њуќуќи ягона ва баробар мебошанд.

-Тамоми мардуми рўйи Замин дорои вањтат ва сулњ бошанд.

#Мањсули фаъолияти инсон:

– табиати зинда ва ѓайризинда;

– муњити маънавї;

– мањсули фикри инсон;

+ табиати дуюм.

#Мафњуми «инсонгарої»хоси кадом давра мебошад?

-дараи Маорифпарварї;

– дараи Замони нав;

+ дара Эњё;

– давараи ќадим.

#Навъњои маданиятро номбар кунед.

– маданияти шарќї, љанубї;

– маданияти соњавї, маданияти ќадим;

+ маданияти моддї ва маънавї;

– маданияти њуќуќї, сиёсї, техникї.

#Омилњои муњимтарини фарњанг?

-фарњангї , љисмонї, дини, аќлї;

-берунї, дохилї, хориљї, иќтисодї, тиббї, фарњангї ;

+ сиёсї, иќтисодї, иљтимои, фарњангї, мазњабї;

– фикрї, љисмонї, психологї, сиёсї, иљтимої.

#Политеизм чист?

-яккахудої;

-бехудої;

+ бисёрхудої;

– мутлаќ.

#Пулюрализми фарњангї чиро мефањмонад?

+Гуногунфарњангиро;

– Якафарњангиро;

-Робитаи байни фарњангњоро;

– Ихтилофи фарњангиро.

#Равияњои дини насронияро номбар кунед:

-Хрестянї, масењї, католикї;

+ Католикї, православї, протестантї;

-Томистї, схоластикї, апологетикї;

-Номиналистї, реалистї, теистї.

#Субъекти маданиятро номбар кунед:

– гурўњњои иљтимої;

– љамъият, синфњо;

– гурўњњои сиёсї;

+фард, инсоният.

#Таълимоте, ки њастии Худоро инкор мекунад:

-сенсуализм;

-ратсионализм;

+атеизм;

-аскетизм.

#Унсурњои фарњангро номбар кунед.

+ хат, забон, алифбо, асотир, санъат , расму русум;

– наќш, мусиќї, суруд, раќс, анъана, забон, фалсафа, дин

-дин, мактаб, илм, китоб, иќтисодиёт, техника,забон, грамматика;

-фалсафа, дин, таърих, суруд, дониш аќл, асотир,забон, грамматика.

#Фарњангшиносї чиро меомўзад?

– илм дар бораи ќонуниятхои умумии сохти маданї ва равшаннамої мебошад;

– илм дар бораи ќонуниятхои рушди сохаи модди ва маънави мебошад;

+ илм дар бораи ќонуниятњои умумии раванди таърихї ва фархангї, дар бораи таърихи дастовардњои беназири халќњо ва кишварњои дунё мебошад;

– илм дар бора и ќонуниятњои умумитарини рушди фарњанг, сиёсат ва таърихи инкишофи онњо мебошад;

#Аз рўи умумияти динї маданиятро чї гунна таќсимбандї кардаанд ?-маданияти хориљї, ватанї, бегона;

– маданияти занон, духтурон, техникї;

-маданияти , њуќуќї, сиёсї, техникї,;

+маданияти исломї, яњудї, правосавї, католикї, зардуштї;

#Анемизм, тотемизм, фетишизм, магия чї гуна дин мебошанд?

– дини юнонињо ва римињо;

– динњои асрњои миёна ва давраи ѓуломдорї;

-динњои африкоињо ва арабњо;

+динњои ибтидої;

# Равияњои дини исломро номбар кунед.

-Заммия;

-Фотимия;

-Аббосия;

+ Суннї ва шиъа;

#Дар маданияти љомеаи ибтидої кадом унсури фарњангї асосї ба шумор мерафт?

+асотир;

-дин;

-санъат;

– илм;

#Дар маданияти асрњои миёна кадом таркиби маданият муайянкунанда ба шумор мерафт?

-фалсафа;

-ахлоќ;

-илм;

+дин;

#Хусусияти асосии фарњанги даврони Эњё

– реализм;

– консерватизм;

– либерализм;

+ гуманизм;

#Ба маданияти кадом давра сицентизм хос аст?

+Эњё;

-Асрњои миёна;

-атиќа;

-Замони нав;

#Дар кадом дин усули монотеистї ба таври комил вуљуд дорад?

-насрония;

-яњудия;

-ислом;

-њиндуия;

#Дар маданияти асрњои миёна аз илм болотар буд:

-фалсафа;

-табиат;

-космология;

+теология.

#Маркази асосии маданияти асрњои миёна:

-донишгоњњо;

-мактабњо;

+калиссо;

-китобхона.

#Муаллифи «Маснавии маънавї»:

-Саъдї Шерозї;

-Форидуддини Аттор;

+ Љалолуддини Румї;

– Насируддини Тусї.

#Китоби муќаддаси дини зардуштия:

-Ќуръон;

+Авасто;

-Таврот;

-Инљил.

#Таълимоти муќобили сциентизм:

-неосциентизм;

+антисциентизм;

-макросцентизм;

-полеосциентизм.

#Ба табиати дуюм чї дохил мегардад?

-муњити атроф;

-муњити маънавї;

+санъати дасти инсон;

-санъату мусиќї.